مطالعه بیولوژی جوانه زنی و رشد گیاه چه علف هرز سیاه دانه (agrostemma githago)

نتایج این بررسی نشان داد که تاثیر دما بر روی سرعت، درصد و میانگین مدت جوانه زنی بذرها معنی دار بود بیش ترین درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی وکم ترین میانگین مدت جوانه زنی در بذرها (در تاریکی و روشنایی) در دمای 15 درجه سانتی گراد مشاهده شد (شکل های 1 تا 5). تغییرات جوانه زنی سیاه دانه در تاریکی از روند درجه دوم پیروی کرد، به طوری که جوانه زنی بذر از دمای 5 درجه سانتی گراد (دمای پایه) آغاز و در دمای حدود 15 درجه سانتی گراد ( دمای بهینه ) به حداکثر رسید و سپس، روند نزولی نشان داد. بهترین دما برای جوانه زنی بذر سیاه دانه در دمای 6/14 درجه سانتی گراد بود. تغییرات سرعت و درصد در روشنایی نیز از روند درجه سوم پیروی کرد. افزایش دما در روشنایی نسبت به تاریکی بعد از 15 درجه سانتی گراد به شدت موجب کاهش درصد و سرعت جوانه زنی شد، به طوری که در دمای 20 و 25 درجه سانتی گراد جوانه زنی در تاریکی و روشنایی به ترتیب (44 و 22 درصد) و (40 و 4 درصد ) بود.نتایج این آزمایش نیز دلالت بر این امر دارد که سیاه دانه برای شروع به جوانه زنی به دمای کمتری نیازمند است و در پاییز به راحتی جوانه می زند و زمستان را به صورت روزت می گذراند. سپس، با شروع فصل بهار و به تدریج با بالا رفتن دما، میزان جوانه زنی آن افزایش می یابد و پس از اوج جوانه زنی با گرمتر شدن هوا میزان جوانه زنی آن کاهش می یابد. همین طور جوانه زنی بهتر آن در دماهای پایین تر و در دو رژیم نور و تاریکی مداوم بیانگر این نکته است که پراکنش این گونه بیش تر محدود به مناطق معتدل است و در مناطق گرم و مرطوب نمی تواند به عنوان یک علف هرز مشکل ساز مطرح باشد. 2-3-اثر عمق قرار گیری بذور در خاک بر جوانه زنی آن ها پس از پایان هفته دوم بیش ترین درصد جوانه زنی در عمق 2 سانتی متر و پس از آن به ترتیب در عمق های 5/1 و 1 سانتی متر ظاهر شد. پس از شروع جوانه زنی در هفته دوم تا عمق 2 سانتی متر جوانه زنی روند افزایشی نشان داد و پس از آن با افزایش عمق کاهش یافت، به طوری که در عمق 5/6 سانتی-متر جوانه زنی به صفر رسید البته رفتار جوانه زنی بذر با افزایش عمق ممکن است که به انرژی ذخیره شده در بذر نیز بستگی داشته باشد، چرا که در برخی آزمایشات معلوم شده است که در بعضی از گونه ها، حتی در شرایط عدم وجود اکسیژن کافی و تنها با فراهم بودن انرژی لازم، متابولیسم بذر شروع می شود. بذور درشت گونه ها یی مانند سیاه دانه که دارای ذخایر انرژی کافی هستند، می توانند از اعماق بیش تر نیز سبز شوند (بایرد، 1991). -3-اثرغرقاب بر روی جوانه زنی بذور نتایج تجزیه واریانس نشان داد که به جز وزن خشک، سایر صفات یعنی درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه از تفاوت آماری معنی داری برخوردارند (جدول 3-3). درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن تر گیاهچه تحت شرایط 5 روز غرقاب نسبت به شاهد کاهش پیدا کرد. تحت شرایط 10 روز غرقاب نیز جوانه زنی متوقف شد 4-3-تاثیر تنش شوری بر روی رشد سیاه دانه نتایج نشان داد که اثر شوری بر همه پارامتر های اندازه گیری شده (درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول سا قه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، و وزن خشک گیاه چه) معنی دار بودتنش خشکی ممکن است که جوانه زنی را به تاخیر بیندازد، کاهش دهد و یا به طور کامل از آن جلوگیری کند ( الیوریا و نورس ورثی، 2006). هم چنین، پتانسیل اسمزی رطوبت خاک با توجه به ویژگی گونه علف هرز می تواند زمان سبز شدن و تعداد گیاهچه های سبز شده آن را تحت تاثیر قرار هد (بوید و ون آکر، 2004). در آزمایش ری و همکاران (2005) خاکشیر تلخ تا پتانسیل اسمزی 2/1 - مگاپاسکال جوانه زنی داشت. بوید و ون اکر در 2004 پتانسیل های اسمزی 01/0، 5/0- و 1- مگاپاسکال را بر روی جوانه زنی کلزا و خردل وحشی مورد ارزیابی قرار دادند و نتیجه گرفتند که در هر دو گیاه با کاهش پتانسیل آب جوانه زنی به طور معنی داری کاهش پیدا کرد و این کاهش برای خردل وحشی بیش تر بود. 6-3-تاثیر ph بر روی رشد سیاه دانه نتایج نشان داد که کلیه پارامترهای اندازه گیری شده به جز وزن خشک و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، تحت تاثیر ph های مختلف قرار می گیرد با افزایش ph از 4 به 7 کلیه پارامتر های اندازه گیری شده افزایش و پس از آن کاهش یافت. همان طور که شکل های 16 و 18 نشان می دهند، بیشترین طول ساقه چه ( 92/1سانتی متر) و ریشه چه (43/3 سانتی متر) در ph 6 مشاهده می شود. با توجه به بررسی مراحل رشد سیاه دانه، 7 مرحله فنولوژیکی در این علف هرز مشاهده شد و در شکل21 نیز این مراحل به طور کامل آورده شده است. همچنین، مراحل بر اساس درجه-روز به صورت در صدی ( با توجه به درصد ظهور هر مرحله فنولوژیک ) نشان داده شده است ( جدول 10 ) . جدول 10-3-درجه-روز مورد نیاز برای ظهورهریک از مراحل فنولوژیکی سیاه دانه مرحله 80 درصد ظهور مرحله 50 درصد ظهور مرحله 20 درصد ظهور مراحل فنولوژیکی ثبت شده 5/468 290 177 ظهور( سبز شدن) اندام هوایی از ریشه 5/652 556 5/468 تبدیل روزت به ساقه اصلی 782 5/686 599 انشعاب ساقه اصلی 893 5/851 727 غنچه دهی 5/1051 5/977 5/851 گلدهی 1374 1190 5/977 خشک شدن گل 1505 5/1489 1190 خشک شدن اندام هوایی